MOKRANJSKA MILJACKA I GOSTILJ POSTALI ZAŠTIĆENA PODRUČJU

Republika Srpska dobila je dva nova zaštićena područja prirode, nakon što su na sjednici Vlade proglašeni Spomenik prirode „Pećina Mokranjska Miljacka” i Zaštićeno stanište “Gostilj”.

Pod zaštitom je sada ukupno 31 područje, na površini od 53 533,58 hektara, što čini 2,17% od ukupne teritorije Republike Srpske.

Spomenik prirode „Pećina Mokranjska Miljacka” proglašen je sa ciljem očuvanja reprezentativnih geomorfoloških (speleoloških), geoloških i hidrogeoloških obilježja. Odluka o proglašenju donesena je na prijedlog nadležnog Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju a na osnovu Studije za zaštitu koju je izradio Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa. Na zaštićenom području, čija površina iznosi 190,4 hektara i nalazi se na teritoriji Opštine Pale, ustanovljava se režim zaštite drugog stepena kojim su definisane  zabranjene i dozvoljene aktivnosti a koje za cilj imaju zaštitu i očuvanje ovog prirodnog dobra. Za Upravljača područja određeno je JPŠ „Šume Republike Srpske“, Šumsko gazdinstvo „Jahorina“ Pale. Pećinski sistem pećine na izvoru Mokranjske Miljacke je razgranat, podzemni oblik karstnog reljefa, sa ukupnom dužinom kanala od oko 7 kilometara, koja je stavljaju na drugo mjesto od svih pećina u Republici Srpskoj. Hidrološki je aktivna, a podzemni vodeni tok ističe na ulazu u pećinu formirajući površinski tok – Mokranjsku Miljacku. Okosnicu pećine čini Glavni aktivni kanal, a jedan od najznačajnijih ogranaka je Hladni kanal. Najveća prostorija u pećini je Velika dvorana, dugačka oko 30 a široka 15 metara. Pećinski nakit čine stalaktiti, stalagmiti a posebno se ističe Kanal kamenih jezera, čiji pod je izgrađen od nekoliko bigrenih bazena. Na kraju kanala, iznad bazena, ističe se atraktivna kalcitna zavjesa. Pronađena su dva paleontološka nalaza, lobanja pećinskog medvjeda (Ursus spelaeus) i lobanja dabra (Castor fiber), a od pećinske faune značajno je otkriće nove vrste pauka – pećinskog pauka kosca (Nemanela Lade). U okviru pećinskog sistema i neposrednom okruženju, nalaze se brojni hidro(geo)loški oblici poput izvora, ponora, izvorskih pećina, ponorskih pećina.

Spomenik prirode „Pećina Mokranjska Miljacka“ je drugo zaštićeno područje na teritoriji Pala, nakon, takođe speleološkog objekta, Spomenika prirode „Pećina Orlovača“ koji je zaštićen 2011. godine.

Zaštićeno stanište “Gostilj” takođe je proglašeno na prijedlog Ministarstva te na osnovu Studije za zaštitu koju je izradio Zavod. Ovom odlukom proglašeno je zaštićenim područje Gostilj na planini Ozren kao stanište trave ive (Teucrium montanum), koje je i osnovna vrijednost područja. [/av_image] Pored trave ive, florističkim istraživanjima, na ovom površinom malom području Gostilja, utvrđeno je bogatstvo biljnim vrstama, od kojih su pojedine rijetke i značajne vrste. Najznačajniji je novootkriveni lokalitet vrste Pontechium maculatum, koja u Republici Srpskoj ima status strogo zaštićene divlje vrste. Pored nje, na Gostilju je identifikovano osam vrsta zaštićenih Uredbom o strogo zaštićenim i zaštićenim biljnim vrstama. Na području, koje obuhvata površinu od 131,97 ha i nalazi se na teritoriji Grada Doboj, ustanovljava se dvostepeni režim zaštite, odnosno II i III stepen. Na površini pod režimom zaštite II stepena, zabranjuje se, između ostalog i sakupljanje i korišćenje strogo zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta, osim u naučno-istraživačke svrhe u cilju unapređenja prirodnih vrijednosti kao i sakupljanje trave ive, osim simboličnog sakupljanja na dan „Branje trave ive na Ozrenu“, uz obaveznu upotrebu makaza. Za Upravljača područja određeno je JPŠ „Šume Republike Srpske“, Šumsko gazdinstvo „Doboj“ u Doboju. Značajno je napomenuti da je običaj pod nazivom “Branje trave ive na Ozrenu” uvršten 2018. godine na UNESKO Reprezentativnu listu svjetskog nematerijalnog kulturnog nasljeđa čovječanstva. Dakle, riječ je o međunarodnom statusu zaštite iz oblasti kulturnog nasljeđa, koji ovdje ima direktnu vezu sa zaštitom prirode. Običaj branja trave ive će se očuvati onoliko koliko se očuvaju njena staništa na Ozrenu. Izvor: Nasljedje.org