KAKO SU ITALIJANSKE PORODICE BUDUĆNOST PRONAŠLE U MAHOVLJANIMA

Nakon velike prirodne katastrofe 1882. godine tj. poplava koje su pogodile italijanske regije Trento, Veneto, Furlanija, vodene bujice su odnijele ne samo kuće nego i čitava imanja, ostavljajući za sobom samo pustoš.

Nekoliko desetina porodica iz okoline grada Trenta, odlučilo je potražiti bolju budućnost u predjelu sjeverno od Banjaluke, tačnije u selu Mahovljani.

Prvi tirolski Italijani stigli su u Mahovljane 20. septembra 1883. godine i obrazovali Tirolsku koloniju.

Doseljenici su formirali poljoprivredna dobra na kojima su uzgajali povrće, voće i vinovu lozu, a od grožđa su pravili poznato vino. U Tirolskoj koloniji u Mahovljanima je prema popisu iz 1921. godine živjelo je 538 Italijana.

Župna crkva posvećena sv. Franji Asiškom sagrađena je 1902. godine umjesto privremene crkvice koju su odmah po svom dolasku u Mahovljane za svoje vjerske potrebe sagradile italijanske porodice. U okviru crkve je otvorena Rimokatolička osnovna škola koju su vodile sestre Dragocjene Krvi Isusove.

Crkva je jednobrodna građevina sa izduženim pravougaonim oltarom koji je za po jedan metar uži od broda crkve. Uz oltar su dva niža krila-sjeverno sakristija, južno pogrebna kapela, a visoki zvonik prislonjen je uz jugozapadni ugao fasade. Unutrašnjost je pokrivena drvenom tavanicom, podnica je novija (iz obnove 1992. i 1998. godine), nad pripratom je hor, a sa strana oltara su postavljeni drveni kipovi Hrista i Bogorodice iz 19. vijeka. Crkva sv. Franjo Asiški je spomenik pod zaštitom države.

U dvorištu crkve nalazi se spomenik koji su 2013. godine podigli potomci mahovljanskih Italijana.

Spomenik je u oblike tri špicaste planine, a na spomeniku su napisana prezimena i godine rođenja svih doseljenika. Takođe na spomenik je ugravirana katastarska karta s posjedima svih italijanskih porodica koje su živjele u Mahovljanima.

Godine 1939. dolazi do iseljenja većine Italijana koji su živjeli na području Laktaša, osim nekoliko porodica čiji su potomci i danas tu.

U okruženju crkve, koja se nalazi na lijepom vidikovcu, nalazi se veliki crkveni vinograd i vinarija „Podrumi banjalučke biskupije“ koja proizvodi kvalitetne sorte vina „Bonaventura“. Ovo mjesto je veoma posjećeno od strane turista i ostalih posjetioca, a u poslednje vrijeme i organizovanih grupa kojima se nudi degustacija vina i čuvenog sira „Trapist“.