SJEĆANJE NA MLADIĆA KOJI JE PISAO SVJETSKU ISTORIJU (VIDEO)

U češkom zatvoru Terezinu, 28. aprila 1918. godine, umro je Gavrilo Princip, član „Mlada Bosne“, čiji je atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda, na Vidovdan 1914. godine u Sarajevu, poslužio Beču kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, što je dovelo do početka Prvog svjetskog rata. Pripadnici „Mlade Bosne“ izvršili su atentat u znak protesta protiv austrougarske okupatorske politike u BiH i težnje za oslobođenje. Za neke istoričare Princip i njegovi drugovi su teroristi, a za druge mladići koji su žrtvovali živote slobodu i za ujedinjenje slovenskih naroda. Zbog atentata na Franca Ferdinanda, 12. oktobra 1914. godine pred sud je izvedeno 25 mladih ljudi. Od šest atentatora, njih pet je bilo mlađe od 21 godine, što ih je, prema tadašnjem zakonu, činilo maloljetnim. Osuđeni su 29. oktobra 1914. na dugogodišnje zatvorske kazne i smrt vješanjem. U vrijeme kad se desio atentat, Gavrilo Princip je bio mlad za smrtnu kaznu, pa je osuđen na dvadeset godina zatvora, gdje je bio izložen strašnim mučenjima. Kaznu je služio u češkom Terezinu, gdje je i umro 28. aprila 1918. godine. Pri kraju života veoma je oslabio zbog loših zatvorskih uslova, tamnovanja i mučenja.

Na zidu ćelije u kojoj je i umro, Princip je napisao: „Naše će sjene hodati po Beču, lutati po dvoru, plašiti gospodu…“.

A na zatvorskoj limenoj porciji, u znak sjećanja na noć uoči atentata kada su se vidovdanski heroji zakleli na grobu „mladobosanca“ Bogdana Žerajića da će oni ostvariti njegovo započeto djelo, Gavrilo je urezao stihove: „Tromo se vreme vuče, i ničeg novog nema, danas sve kao juče, sutra se isto sprema. Pravo je rekao Žerajić, taj srpski soko sivi – Ko hoće da živi nek ‘mre, ko hoće da ‘mre nek živi“. Posmrtni ostaci „vidovdanskih junaka“ nakon Prvog svjetskog rata, 7. jula 1920. godine preneseni su i sahranjeni u zajedničkoj grobnici u Sarajevu da bi tek 1939. godine njihove kosti bile konačno položene u kapeli „Vidovdanskih heroja“ na groblju u sarajevskom naselju Koševo. Vlasti Kraljevine Jugoslavije postavile su spomen ploču na mjestu gdje je Princip izvršio atentat, ali su je okupatorske njemačke i ustaške snage, koje su došle u Sarajevo, uklonile 1941. godine i odnijele na dar nacističkom vođi Adolfu Hitleru. Na istom mjestu, nakon Drugog svjetskog rata ponovo je postavljena spomen ploča na kojoj se nalazio natpis: „Sa ovoga mjesta 28. juna 1914. godine Gavrilo Princip je svojim pucnjem izrazio narodni protest protiv tiranije i vjekovnu težnju naših naroda za slobodom“. Tu spomen ploču, 1992. godine, sklonile su tadašnje sarajevske vlasti kao i Principove otiske stopa na mjestu atentata koje su se nalazile ispred Muzeja „Mlade Bosne“. Most u Sarajevu, nedaleko od mjesta atentata, 1918. godine dobio je naziv Principov most, da bi nakon proteklog rata u BiH bio preimenovn u Latinsku ćupriju. [av_video src='https://www.youtube.com/watch?time_continue=57&v=jhVkNXqdhcE&feature=emb_title' format='16-9' width='16' height='9' av_uid='av-1u5il7'] Rodna kuća Gavrila Principa u selu Obljaj, kod Bosanskog Grahova, bila je zapaljena u Drugom svjetskom ratu, ali je obnovljena 1964. godine i pretvorena u spomen-muzej koji je čuvao uspomenu na ovog mladića. Ponovo je zapaljena 1992. godine, a obnovljena prije pet godina, povodom stogodišnjice “Velikog rata”. Na Vidovdan iste godine u Istočnom Novom Sarajevu otvoren je Principov park u kojem se nalazi spomenik Gavrilu Principu. SeeSrpska