SEDIMENTI LEOTARA IZ DOBA KREDE

Pogled na planinu Leotar iz pravca Trebinja pokazuje horizontalne sedimentne slojeve, okamenjene dokaze geoloških procesa kroz 50 miliona godina. Rijetko koja planina u regionu niska kao što je Leotar sa vrhom od 1.228 metara nadmorske visine ima hronološki tako dugu i u kontinuitetu otvorenu (lako vidljivu) geološku stratifikaciju sedimenata. Ipak, Leotar je u prošlosti samo okvirno geološki istražen, a nikad paleontološki (istraživanje fosila). Iz razloga jer je broj paleontologa bio mali, a geološka istraživanja rađena u SFRJ bila su sa ciljem otkrivanja rudnih bogatstava i ekonomsko-industrijskog razvoja, a planina Leotar kao otvoreni segment Jadranske karbonatne platforme, nije pokazivao mogućnosti za ekonomski isplative rudno-sirovinske sadržaje. Ovdje je ukratko predstavljen prvi paleontološki pregled terena Leotara. Iako rađen rekreativno tokom posljednjih godina, na 11 lokaliteta sa prisojne strane planine pronađen je brojni paleontološki material. Mnogo više toga je ostalo neotkriveno jer je Leotar velika površina istraživanja za pojedinca.

Leotar je sastavljen od karbonatnih sedimenata krečnjaka i dolomita taloženih u moru tokom perioda krede (prije 145 do 66 miliona godina) kada je ovo područje bilo plitko more sa arhipelagom manjih ostrva čija se veličina i broj s vremenom mijenjao uglavnom prema promjenama nivoa mora.

Zbog toga nije moguće naći fosile dinosaurusa na širem području. Položaj današnjeg Trebinja tada je bio u suptropskom pojasu na geografskoj širini oko 15 stepeni južnije nego što je danas, sa polaganim kretanjem u pravcu sjevera. To je bilo uzrokovano tektonskim pomijeranjem kontinentalnih ploča, u ovom slučaju manjeg odlomka Afričke ploče zvane Jadransko-Apulijska mala ploča, koja se kretala prema Evroazijskoj ploči i sa kojom se sudarila početkom ere kenozoika prije 65 miliona godina. Taj sudar koji traje i danas (rezultat su zemljotresi) stvorio je današnju geografiju područja Alpa i Dinarida. Tadašnji južni položaj određivao je paleoklimu koja je tokom perioda krede globalno bila toplija. Na položaju trebinjskog područja prosječna godišnja temperature je bila veća za šest do osam stepeni Celzijusovih nego što je danas. Takva klima je stvarala paleoekološke uslove u kojima su živjele drugačije životinjske i biljne vrste od današnjih. Izvor: Trebinjelive